مراقبت و درمان زخم مزمن

روند بهبودی زخم

روند بهبود زخم های پوستی از الگوی خاصی پیروی می کند. اگر یک یا چند مرحله در روند بهبودی قطع شود، زخم ممکن است بهبود نیابد. مراحل طبیعی بهبود زخم عبارتند از:

•  مرحله التهابی: رگ های خونی در محل زخم برای جلوگیری از از دست دادن خون منقبض می شوند. همچنین پلاکت‌ها به عنوان سلول‌های لخته‌کننده خون، تجمع می‌یابند و در محل زخم، لخته ایجاد می‌کنند. پس از تشکیل لخته، رگ‌های خونی منبسط می‌شوند تا حداکثر جریان خون را به زخم بدهند. به همین دلیل است که زخم های در حال بهبود در ابتدا گرم و قرمز هستند. گلبول های سفید کل ناحیه را می پوشانند تا میکروب ها و دیگر اجسام خارجی را از بین ببرند. در نهایت سلول های پوست تکثیر شده و در سطح زخم رشد می کنند.
•  مرحله فیبروبلاستی: فیبروبلاست ها سلول های دوکی شکلی هستند که نقش مهمی در بهبود طبیعی زخم دارند. تولید کلاژن بخشی از عملکرد این سلول ها است. کلاژن (پروتئینی که پوست را تقویت می کند) در داخل زخم شروع به رشد می کند. رشد کلاژن باعث می شود که لبه های زخم به هم برسند و بسته شوند. رگ‌های خونی کوچک یا مویرگ‌ها در محل رشد می‌کنند تا خون را به پوست جدید برسانند.
•  مرحله بلوغ: بدن به طور مداوم کلاژن بیشتری تولید می کند و ناحیه زخم را تمیز می کند. این مرحله ممکن است ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد. به همین دلیل است که علامت با گذشت زمان محو می شود. با توجه به زمان بر بودن بهبود زخم، حتی پس از بهبود زخم باید مدتی به مراقبت از زخم ادامه دهیم.

عوامل جلوگیری‌کننده از درمان زخم

عواملی که می‌توانند روند ترمیم زخم را آهسته کنند، عبارت‌اند از:

• عفونت: یک زخم باز ممکن است دچار عفونت باکتریایی شود. در این حالت بدن به جای ترمیم زخم با عفونت مبارزه می‌کند.
• پوست مرده (نکروز): پوست مرده و اجسام خارجی در روند بهبود زخم اختلال ایجاد می‌کنند.
• خون‌ریزی: خون‌ریزی مداوم، لبه‌های زخم را از هم دور نگه می‌دارد.
• آسیب مکانیکی: به عنوان مثال، شخصی که بی‌تحرک و در بستر است، به دلیل فشار و اصطکاک مداوم، و نیز کاهش جریان خون در آن موضع، در معرض ایجاد زخم بستر قرار می‌گیرد.
• رژیم غذایی: انتخاب غذاهای نامناسب ممکن است باعث شود مواد مغذی مورد نیاز برای التیام و بهبود زخم‌ها (مانند ویتامین C، روی و پروتئین) به بدن نرسد.
• مشکلات پزشکی: ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، کم‌خونی و برخی بیماری‌های عروقی که جریان خون را در ناحیه زخم کاهش می‌دهند یا اختلالاتی که مانع عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن می‌شوند، بهبود زخم را با مشکل مواجه می‌کنند.
• سن: ترمیم زخم‌ها در افراد مسن بیشتر طول می‌کشد.
• داروها: برخی از داروها یا روش‌های درمانی مورد استفاده برای کنترل بعضی از بیماری‌ها ممکن است در روند بهبودی بدن اختلال ایجاد کنند.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن باعث اختلال در روند بهبودی می‌شود و خطر بروز عوارض را نیز افزایش می‌دهد.
• عروق واریسی: محدود شدن جریان خون و تورم به دلیل واریس می‌تواند منجر به تجزیه بافت‌ پوست و ایجاد زخم‌های مزمن شود.
• خشکی: التیام زخم های باز به مدت طولانی تری طول می کشد زیرا سلول های مختلف درگیر در روند بهبودی مانند سلول های پوست و سلول های ایمنی برای عملکرد صحیح به محیط مرطوب نیاز دارند. البته این رطوبت باید کنترل شود، زیرا علاوه بر سلول های پوست، باکتری ها نیز برای رشد به محیط مرطوب نیاز دارند. بنابراین، برای تصمیم گیری در مورد تهویه یا بسته نگه داشتن زخم، حتما با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید.